Tôn Giả Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên – Trí Tuệ Đệ Nhất và Thần Thông Đệ Nhất

Tôn Giả Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên – Hai Vầng Nhật Nguyệt

Khu hội chợ rất náo nhiệt, buôn bán tấp nập, người xem đông đúc. Sau đó, các thanh niên dừng lại xem diễn kịch. Người xem nức nở, buồn vui theo các diễn viên. Sariputta và Moggallana đứng nhìn đầy ưu tư.

• Moggallana à, trò đời vui buồn bất ổn, thương ghét đổi thay, chẳng có gì là vĩnh cửu cả. Có lẽ chúng ta phải tìm đường tu hành giải thoát.
• Sariputta à, tôi nghĩ ta nên đến với tôn sư Sanjaya, một du sĩ điềm đạm chuẩn mực được nhiều người kính trọng. Còn Nigantha sống lõa lồ không thích hợp với chúng ta, trông có vẻ man rợ hơn là siêu thoát.

Hôm sau, Sariputta lạy cha mẹ ra đi.

• Cha và mẹ có thương con thì xin đừng ngăn cản ý nguyện của con. Con không thể sống tại gia được nữa. Mong anh Upasena và các em ở lại chăm sóc cho cha mẹ.

Sariputta ra đi. Mọi người đều khóc nức nở. Nhiều thanh niên cũng xách túi đi theo Sariputta thành một đoàn dài. Ra khỏi làng, họ lại gặp đoàn của Moggallana và nhập chung đi tiếp.

• Thưa tôn sư Sanjaya, chúng con là Sariputta, bạn thân của con là Moggallana, và những bạn bè cùng trang lứa ở hai ngôi làng Upatissa và Kolita. Nay chúng con xin xuất gia với tôn sư để cầu tìm sự dẫn dắt của tôn sư cho chúng con con đường đến giải thoát.
• Này Sariputta và Moggallana, các ngươi thật là khéo chọn lựa khi đến với ta. Hãy yên tâm sống trong pháp và luật này, hãy sống điềm đạm, không tiếc nuối quá khứ, chẳng mơ ước tương lai, chẳng cầu tìm giải thoát, chẳng bận lòng với sinh tử, rồi các ngươi sẽ giác ngộ. Các ngươi hãy xem đây!

Sanjaya đi bằng hai tay một đoạn dài, sau đó nhảy lên từng bậc đá, rồi nhảy lộn vòng lên cành cây cao, và buông người rơi xuống nhẹ nhàng như chiếc lá.

Du sĩ Sanjaya nói:

• Những năng lực phi thường như thế là do tâm trầm tĩnh mà có được…

…

• Này hiền hữu Sariputta, sao tôi thấy tôn sư không có đường lối rõ ràng lắm, nên lòng cảm thấy bất an.
• Moggallana à, tôi cũng thấy như vậy, nhưng mới vừa xuất gia không lẽ bỏ đi.
• Thôi thì ta cứ kiên nhẫn chờ một thời gian nữa xem sao. Nếu sau này một trong hai chúng ta ai mà tìm thấy được đạo lý nào cao siêu thì hãy báo cho nhau biết.

Một ngày nọ, Sariputta đi vào thành Vương xá. Sariputta đi thơ thẩn nhìn ngắm đường phố, người qua kẻ lại. Chợt nhìn thấy một Sa môn ôm bình bát thong thả đi khất thực. Sariputta đứng sững người nhìn không chớp mắt, như bị cuốn hút cả thân tâm. Nhìn đến khi vị Sa môn đó đi ngang qua mặt Sariputta. Sariputta cũng cất bước đi theo. Đi đến một khoảng vắng, chợt vị Sa môn quay lại hỏi:

• Này hiền hữu có việc gì cần hỏi không, sao đi theo ta mãi vậy?
• Thưa Tôn giả, con là Sariputta ở làng Upatissa phía ngoài kinh thành này. Con và các bạn bè cùng trang lứa hiện đang xuất gia dưới sự hướng dẫn của tôn sư Sanjaya tại một tinh xá cũng gần thành Vương xá này. Con trông thấy Tôn giả đi khất thực mà lòng con rộn lên niềm quý kính không tả được. Dung nghi của Tôn giả sáng rỡ mà thanh tịnh, chứng tỏ Tôn giả đã đạt được một nội tâm thuần tịnh giải thoát. Thưa, Tôn giả là đệ tử của ai, giáo pháp của vị đó là gì, xin hãy cho con biết ạ?
• Này Sariputta, ta là Tỳ kheo Assaji, là đệ tử của Thế Tôn Chánh Đẳng Giác, là vị Phật có nguồn gốc ở nước Sakiya phương bắc, dòng họ của Ngài là Gotama, mọi người tôn xưng Ngài là Sakiya Muni Buddha. Tinh xá của Ngài là Trúc Lâm ở phía bắc thành Rajagaha, dưới chân núi Vaibhara.
• Này Sariputta, các Pháp do duyên sinh rồi cũng do duyên diệt, Thầy ta Đại Sa Môn thường tuyên dạy như thế.

Vừa nghe xong, Sariputta bừng ngộ, thốt lên rằng:

• Tuyệt vời thay đạo lý này, cao siêu thay đạo lý này, đúng là cái gì có bắt đầu rồi sẽ có kết thúc. Con đã thấy Pháp, con đã ngộ Pháp, tâm con đã khai mở. Con đã bước sang một cuộc sống mới. Con xin vạn lần tạ ơn Tôn giả Assaji đã khai ngộ cho con. Con xin vạn lần tôn kính Thế Tôn Chánh Đẳng Giác là Sakiya Muni Buddha. Con xin từ giã Tôn giả để đem đạo lý này nói cho bạn của con nghe, đó là Moggallana. Sau đó, chúng con sẽ tìm đến Trúc Lâm yết kiến Thế Tôn.

Sariputta sau khi đảnh lễ Tôn giả Assaji vội vàng quay về tu viện. Sariputta hỏi một du sĩ:

• Này hiền hữu, hiền hữu có biết Moggallana đang ở đâu không?
• Tôi thấy Moggallana đi về phía ngọn núi kia.

Sariputta vội chạy đi tìm thì thấy Moggallana tại một căn chòi nhỏ ở chân núi. Sariputta gặp Moggallana kể lại mọi chuyện, và đọc bài kệ của Ngài Assaji: “Các Pháp do duyên sinh rồi cũng do duyên diệt, Thầy ta Đại Sa Môn thường tuyên thuyết như thế”. Nghe xong, Moggallana nét mặt cũng rạng rỡ, vui mừng reo lên:

• Tôi đã thấy rồi, tôi đã thấy rồi. Tâm tôi đã bừng lên ánh sáng. Chúng ta hãy tìm đến Phật Sakiya đi.
• Này Moggallana, dù sao chúng ta cũng đã là đệ tử của tôn sư Sanjaya, chúng ta không thể bỏ đi mà không nói lời nào. Chúng ta sẽ thưa cho tôn sư biết mọi chuyện, và nài nỉ tôn sư đi với chúng ta đến Trúc Lâm tinh xá tìm Phật Sakiya.

Sariputta và Moggallana cùng đến gặp du sĩ Sanjaya.

• Thưa tôn sư Sanjaya, chúng con vô tình đã gặp được Tôn giả Assaji là đệ tử của Thế Tôn đến từ Sakiya, và chúng con đã được tỏ ngộ chánh pháp.

Càng lúc càng nhiều người kéo đến lắng nghe cuộc nói chuyện của ba thầy trò.

• Nay chúng con khẩn khoản cúi xin tôn sư hãy cùng đi với chúng con đến yết kiến Thế Tôn Gotama để được Người giáo hóa chánh pháp tột cùng.
• Này Sariputta và Moggallana, Sa môn Gotama hãy còn rất trẻ, chỉ khoảng 38 tuổi, so với ta đã 70 tuổi thì chỉ đáng là con cháu. Cái xứ Vương xá này đã có quá đủ các triết gia, đạo sĩ, du sĩ. Thậm chí cái bọn trần truồng vô lại Ni Kiền Tử cũng kéo về đây mà tranh giành đồ chúng. Vậy mà Sa môn Gotama cũng chẳng chịu tha, cứ ở Sakiya làm thái tử đi rồi làm vua đi, mắc gì về đây làm Sa môn trọc đầu tranh giành đồ chúng!

Này Sariputta và Moggallana, giáo pháp của ta là cao quý ở trên đời, các ngươi thật là đại diễm phúc mới tìm thấy. Nếu các ngươi bỏ đi, các ngươi sẽ ân hận!…

Không khí thật nặng nề, mọi người đều đăm chiêu. Sariputta và Moggallana cúi lạy Sanjaya rồi ra đi. Có người đi theo, có người do dự không biết nên đi hay ở. Sariputta và Moggallana dẫn một đoàn rất đông các du sĩ đi về cổng thành phía bắc. Đoàn người đi đến một khu rừng tre. Mọi người hỏi thăm một vị Sa môn rồi men theo con đường mòn đi vào trong. Và trông thấy một pháp hội hiện ra giữa rừng tre. Đức Phật như ngọn núi hùng vĩ ngồi ở cuối sân. Các vị Tỳ kheo và cư sĩ ngồi trang nghiêm kín cả khoảng sân rộng.

• Kia là Sariputta và Moggallana, thật là một đôi bạn phước duyên hoàn hảo. Các ông hãy đến đây.

Nghe Phật nói như thế, mọi người đều quay lại nhìn. Sariputta và Moggallana như chạy về phía Phật. Hai vị sau khi lễ Phật ba lễ, lập tức áo trên người biến thành tấm y của Sa môn và tóc trên đầu cũng được cạo sạch. Mọi người vừa ngạc nhiên vừa vui mừng.

• Này Sariputta và Moggallana, các người từ nay là khất sĩ tỳ kheo trong Pháp và Luật của Như Lai. Hãy tinh tấn hành trì giáo pháp.
• Bạch Thế Tôn, do nhân duyên gặp Tôn giả Assaji nên chúng con đã được tỏ ngộ giáo pháp của Thế Tôn. Chúng con xin được xuất gia trong Pháp và Luật của Thế Tôn. Bạch Thế Tôn, đây là những thanh niên đã theo chúng con xuất gia nơi tôn sư Sanjaya hơn một tháng nay, nay cũng theo chúng con về với Thế Tôn. Cúi xin Thế Tôn độ cho các bạn thanh niên kia cũng được xuất gia trong Pháp và Luật của Thế Tôn.

Đức Phật im lặng nhận lời. Các thanh niên sau khi lễ Phật, được chư vị Tỳ kheo cạo tóc thành các vị Sa môn. Sariputta tìm đến đảnh lễ Tôn giả Assaji.

Đêm xuống…

• Bạch Thế Tôn, sau khi nghe bài kệ của Tôn giả Assaji, con thoát nhiên tỏ ngộ, thấy rõ lý vô thường, và tràn ngập niềm tin vào con đường giải thoát. Nhưng bạch Thế Tôn, tuy tâm con đã tỏ ngộ, nhưng con vẫn không thể nhiếp tâm nhập định được, các ý niệm cứ phát khởi mãi.
• Này Sariputta và Moggallana, các ông nghe bài kệ của Assaji và chứng được Sơ quả Sotapanna (Tu Đà Hoàn), các ông thành tựu được ba điều là hết thân kiến (ích kỷ), hết cố chấp nguyên tắc (giới cấm thủ), và đầy đủ lòng tin đối với Tam Bảo (hết nghi). Đây chỉ là bước đầu nhập vào dòng Thánh chứ chưa thật sự giải thoát, còn phải tu hành cho đến khi chứng quả A La Hán mới có thể giải thoát hoàn toàn. Trên Sơ quả còn có Nhị quả Sakadagami (Tư Đà Hàm), Tam quả Anagamin (A Na Hàm), và cuối cùng là Tứ quả Arahanta (A La Hán). Các ông phải tinh tấn thực hành thiền định, chứng được Tứ thiền mới có thể chứng được Tam minh và đắc A La Hán. Khi chứng được Sơ quả Tu Đà Hoàn, các ông chỉ mới có được Chánh Niệm Tỉnh Giác mà thôi. Nên tâm chưa nhiếp vào định được.
• Bạch Thế Tôn, chúng con phải ngồi thiền như thế nào ạ?
• Này Sariputta, khi một người tinh tấn tu tập thiền định, người đó sẽ đi đến gốc cây, ngôi nhà hoang, cánh rừng vắng. Người đó sẽ ngồi kiết già an trú Chánh niệm trước mặt. Người đó sẽ cảm giác toàn thân, biết rõ các bộ phận trong thân như não, tủy, tim, óc, gân, xương, máu, mủ,… Người đó quán thân là vô thường, ngày nào sẽ tan hoại, ngay cả xương cũng thành bụi bay luôn. Rồi người đó biết hơi thở vào, hơi thở ra. Hơi thở vào dài biết là dài; hơi thở vào ngắn biết hơi thở vào ngắn…

Trăng đã lên cao…

Bình minh lên…

Sariputta và Moggallana ôm bát cùng các Tỳ kheo vào thành khất thực.

• Này hiền huynh Sariputta, những lời dạy của Thế Tôn đêm qua cứ thôi thúc tôi mãi. Có lẽ tôi sẽ đến một hang núi nào đó trên rặng núi này để chuyên tâm tọa thiền.
• Còn tôi sẽ ở lại để được gần gũi với Thế Tôn, Moggallana à. Thế Tôn là cả một Đại dương bao la mà tôi muốn tìm hiểu…

Thế là Moggallana quyết tâm lên một ngọn núi cao, tìm đến một hang động tinh tấn tu tập. Ngài dọn dẹp sạch sẽ, rồi nằm nghỉ một chút. Rồi Ngài ngồi dậy bắt chân ngồi thiền…

Buổi sáng, Ngài ôm bát vào làng khất thực rồi trở lên hang động ngồi thiền tiếp. Ngài vẫn ngồi thiền nhưng đầu bị cúi.

Sáng hôm sau, Ngài lại vào làng khất thực. Một nữ cư sĩ xin cúng dường thức ăn và thưa:

• Thưa Tôn giả, Tôn giả đã ở trên chiếc hang gần làng Kalavala này suốt 6 ngày rồi. Nếu Tôn giả định ở đây lâu dài, chúng con sẽ rủ nhau cất cho Tôn giả chiếc nhà lá.
• Xin cảm niệm tấm lòng của nữ thí chủ. Ta không cần đâu, ta sống như vậy được rồi.

Ngài vẫn tinh tấn ngồi thiền nhưng bị hôn trầm. Ngài mở mắt chống chọi lại, nhưng vẫn bị hôn trầm. Ngài đứng lên đi tới đi lui, rồi lại ngồi thiền trở lại, nhướng mắt to để không ngủ gật. Chợt một vầng hào quang hiện ra trước mặt Moggallana khiến Ngài bừng tỉnh. Đức Phật hiện ra và đọc bài kệ:

Ai diệt được si ám
Của nhiều kiếp trầm luân
Thoát khỏi lưới ác ma
Ta gọi là chiến thắng.

Ngay lúc đó, Moggallana hoát nhiên chứng đạo, rồi nhập định luôn.

Tại tinh xá Trúc Lâm…

Đức Phật nói:

• Này Sariputta, Moggallana đã chứng A La Hán đêm qua tại hang động trên núi gần làng Kalavala.
• Bạch Thế Tôn, thật là tuyệt vời, thật là cao quý, hiền huynh Moggallana đã chứng đạo!

Hai vị tỳ kheo nói chuyện với nhau:

• Này hiền hữu, Sariputta có chuyện gì vui mừng sau đó cứ ngồi thiền mãi. Mấy hôm nay hiền giả ấy tinh tấn lạ thường. Người bạn Moggallana kia đi đâu gần nửa tháng rồi.
• Còn Sariputta thì rất tinh tấn. Thế Tôn khen ngợi hai người bạn này từ khi mới đến đây mà.

Sariputta rất tinh tấn ngồi thiền, rồi nhập định, và cuối cùng cũng chứng đạo luôn.

Sáng hôm sau, Sariputta xả thiền bước ra với gương mặt bình an siêu thoát lạ thường. Lúc đó, Tôn giả Assaji đi ngang qua mỉm cười.

Ngài quỳ xuống đảnh lễ Tôn giả Assaji.

• Lành thay, lành thay, hiền giả đã thành tựu đạo quả.
• Thưa Tôn giả Assaji, chính nhờ duyên lành gặp Tôn giả mà nay con được hưởng phúc lạc giải thoát thế này.

Rồi hai Tôn giả cùng đi đến đảnh lễ Phật. Ngay lúc đó, Tôn giả Moggallana từ hư không bay xuống và cùng đảnh lễ Phật. Mọi người đều vui mừng tán thán.

• Này Nagasamala, hãy cho gọi tất cả Tăng chúng đến đây.
• Thưa vâng, Thế Tôn.

Cả ngàn Tăng chúng đều tề tựu đông đủ, trang nghiêm.

• Này các tỳ kheo, trước các ông là Sariputta và Moggallana vừa chứng quả A La Hán.
• Này các tỳ kheo, nay Ta giao quyền thống lĩnh Tăng đoàn cho Sariputta và Moggallana. Từ nay, mọi việc sắp xếp cho Tăng chúng, các ông hãy nói với Sariputta và Moggallana.
• Thưa vâng, bạch Thế Tôn.

Phật ôm bát vào thành khất thực, thị giả Nagasamala đi theo. Các tỳ kheo cũng lần lượt chia nhau vào làng mạc hay vào thành Vương xá khất thực. Tôn giả Sariputta và Moggallana ở lại.

• Này hiền huynh Moggallana, tinh xá Trúc Lâm này phải được sắp xếp lại cho hợp lý, từ những lối đi, các căn nhà, vườn cây, khu nhà vệ sinh, khu vực cư sĩ đến thăm viếng và nghe pháp, rồi các dòng suối, ao hồ,… tất cả phải được sắp chỗ lại cho hợp lý.
• Hiền huynh Sariputta cứ nói ý của mình cần sắp xếp lại lối đi nào, bụi tre nào, dòng suối nào, căn nhà nào, tôi sẽ sắp lại ngay ạ.
• Trước hết, hãy mở rộng sân này để đông người có thể nghe Thế Tôn thuyết pháp.

Tôn giả Moggallana liền đưa tay phất một cái, lập tức khoảng sân mở rộng ra gấp ba lần, các bụi tre tự nhiên rời ra rất xa.

• Những căn nhà này phải chuyển sang chỗ khác, đến đằng kia, yên tĩnh hơn, và phải có nhiều nhà hơn vì chư Tăng ngày càng đông.

Tôn giả Moggallana đưa tay lên, lập tức tất cả những căn nhà biến mất ở chỗ cũ và hiện ra chỗ mới.

• Ta cần một dòng suối chảy qua Trúc Lâm, vào chiếc hồ kia để chư Tăng thuận tiện tắm giặt. Chiếc hồ cũng phải to lên gấp 5 lần.

Tôn giả Moggallana tiếp tục thi triển thần thông. Chiếc hồ lập tức mở rộng gấp 5 lần. Và một dòng suối cuồn cuộn chảy từ trên núi xuống đổ vào hồ, sau đó chảy về phía những cánh đồng.

• Này hiền huynh Moggallana, rất nhiều cư sĩ đến đây nghe Thế Tôn thuyết pháp, nhưng lối đi bằng đất lẫn với đá lổm chổm và hay bị sình lầy sau cơn mưa. Ta phải lát đá lại con đường dẫn vào tinh xá, và lát đá cả sân này để mọi người ngồi nghe Thế Tôn thuyết pháp.

Tôn giả Moggallana ngồi xuống nhập định, phát ra thần lực. Cả khu núi bắt đầu rung chuyển. Những tảng đá nhỏ bay ra và lát đầy con đường đi vào tinh xá. Và lát đầy khoảng sân rộng trước hương thất của Phật.

• Ta cần nhiều chiếc bàn đá để cho cư sĩ mang vật thực đến cúng dường có chỗ sắp bày vật phẩm cho tươm tất chứ không nên đặt dưới đất. Ta cũng cần có nhiều phiến đá cho các tỳ kheo tọa thiền.

Thế là từng tảng đá to cũng vù vù bay đến, xếp thành những cái bàn đá dọc theo lối vào. Còn những tảng đá vuông vắn bằng phẳng được đặt gần các khu nhà của chư Tăng. Và một phiến đá quý óng ánh màu hồng dùng làm tòa ngồi để Phật thuyết pháp. Sắp xếp mọi việc vừa xong cũng là lúc Đức Phật và chư Tăng đi khất thực về đến. Đức Phật thanh thản đặt chân lên những phiến đá vừa mới lát. Các vị tỳ kheo đã chứng A La Hán thì nét mặt rất hoan hỉ. Các vị tỳ kheo chưa chứng đạo thì ngạc nhiên, không ngừng trầm trồ và thắc mắc.

• Ôi đẹp quá. Sao cảnh vật thay đổi hết vậy nè.

Phật đi đến ngồi trên phiến đá màu hồng. Các vị tỳ kheo thì ngồi dưới sân.

• Này các tỳ kheo, Như Lai tuyên bố Sariputta là vị A La Hán có trí tuệ đệ nhất; Moggallana là vị A La Hán có thần thông đệ nhất. Các người hãy nương tựa với Sariputta và Moggallana…

Một vị tỳ kheo hỏi Tôn giả Pinana:

• Thưa Tôn giả Pinana, con có thắc mắc này, cúi xin Tôn giả giải bày cho con.
• Hiền hữu Chatta hãy hỏi, Ta sẽ giải đáp.
• Thưa Tôn giả Pinana, con thắc mắc tại sao Thế Tôn lại chọn hai tỳ kheo rất trẻ là Sariputta và Moggallana thống lĩnh Tăng đoàn, trong khi còn có rất nhiều vị tỳ kheo cao niên cũng đã chứng quả vị A La Hán?
• Này hiền hữu Chatta, không nên nhìn vào niên kỷ để đánh giá một con người. Này Chatta, tuy Sariputta và Moggallana tuổi đời còn trẻ so với các Trưởng lão khác, nhưng trí tuệ và thần lực của hai vị đó thật là siêu xuất ít ai bì kịp. Hơn nữa, ta phải tin vào trí tuệ của Thế Tôn khi chọn người thống lĩnh Tăng đoàn như thế.
• Thưa Tôn giả Pinana, tại sao cùng là chứng A La Hán mà sao lại còn có sự sai biệt về trí tuệ và thần lực ạ?
• Này hiền hữu Chatta, các vị A La Hán đồng đẳng với nhau về sự giải thoát, nhưng vẫn sai biệt với nhau về nhiều phương diện khác do ảnh hưởng của duyên nghiệp quá khứ. Dung mạo các vị khác nhau, trí tuệ sáng tạo ứng xử công việc cũng khác nhau, thần lực biến hóa vẫn không giống nhau. Ngay cả sở thích thói quen vẫn khác nhau.
• Thưa Tôn giả Pinana, hàng hậu học như chúng con được nhiều lợi ích khi ở gần các bậc A La Hán Trưởng thượng như các Ngài. Khi Thế Tôn tuyên bố giao Tăng đoàn cho hai tỳ kheo trẻ chỉ mới gia nhập Tăng đoàn được nửa tháng thống lĩnh, chúng con nhìn thấy nét mặt hoan hỉ bình an của các bậc Trưởng lão mà lòng thán phục vô cùng. Nếu ở ngoài thế gian, có lẽ phải xảy ra một trận huyết chiến vì tranh giành địa vị. Thật là chỉ có trong Pháp và Luật của Thế Tôn mới có Thiện pháp vi diệu thế này…

---

(Trích: “ĐỈNH NÚI TUYẾT – TẬP 13: THƯỢNG THỦ TĂNG ĐOÀN”)