Tôn Giả Ni Kisa Gotami – Đệ Nhất Mang Thô Y

Hạt cải nào có thể làm thuốc
Níu kéo sinh mệnh đã lìa xa
Chỉ có đạo thiêng, tinh tấn bước
Khổ đau sinh tử, sẽ vượt qua.

I. XUẤT THÂN

Tại kinh thành Xá Vệ (Savatthi) phồn thịnh, Tôn giả Gotami sinh ra trong một gia đình trưởng giả giàu có. Nhưng sau đó, gia đình Ngài gặp chuyện không may, tiêu tan gia sản. Từ tiểu thư đài các, Ngài trở thành một thiếu nữ nghèo, phải làm lụng vất vả phụ giúp gia đình. Dù vậy, người thiếu nữ ấy chưa bao giờ có một lời thở than hay oán trách.

Trên vai gánh vác nhiều việc lớn nhỏ, thân hình Ngài dần trở nên mảnh khảnh. Người ta gọi Ngài là Kisa Gotami, tức là “nàng Kiều Đàm Di gầy ốm”. Thế nhưng, đôi mắt sáng trong của Ngài ánh lên một nội tâm phong phú và đầy hiền thiện. Ngài luôn lắng nghe, nhu thuận với mọi người nên ai cũng yêu mến.

Một ngày kia, có người phú thương vì cảm mến những đức tính cao đẹp trong tâm hồn nên đến hỏi cưới Ngài làm vợ. Ngài Gotami vô cùng cảm động. Từ đó, hai người kết thành phu thê.

II. XUẤT GIA

Đáng buồn thay, trong gia đình chỉ có mỗi người chồng là thương yêu, còn lại mọi người đều khinh thường Ngài vì xuất thân nghèo khó. Không lâu sau, Ngài sinh được một bé trai. Lúc đó, gia đình chồng mới quý mến con dâu hết mực. Bởi vậy, Ngài lại càng yêu thương con trai hơn. Ngoài tình mẫu tử gắn bó bền chặt, đứa bé còn là chỗ dựa cho Ngài trong gia đình chồng. Ngài coi nó như sinh mệnh của mình.

Thế nhưng, một hôm đứa con trai bị bệnh nặng rồi qua đời không lâu sau đó. Như tiếng sét ngang tai, Ngài chỉ biết sững sờ rồi òa lên khóc. Mẫu tử chia lìa khiến Ngài ngã khụy. Biết bao nhiêu hi vọng, tình thương và cả tương lai đổ sụp trước mắt. Đứa con sinh mệnh đã ra đi. Ngài đau khổ khi nghĩ đến việc gia đình chồng sẽ lại ghẻ lạnh với Ngài, hàng xóm sẽ dè bỉu thân phận trớ trêu của Ngài, cuộc sống sẽ lại trở về với khổ đau và hờn tủi. Ngài không dám tin vào sự thật. Ôm con vào lòng, Ngài hoang mang chạy khắp kinh thành xin thuốc chữa bệnh.

Nơi phố thị đông đúc, một nữ nhân gầy ốm, tay bồng đứa con trai đã chết, chạy vào từng nhà hỏi cách chữa bệnh. Dẫu cho Ngài có khóc lóc, van nài thế nào người ta cũng lắc đầu: “Đứa bé đã chết, không thuốc nào cứu được đâu, cô hãy về đi”. Hết nhà này, Ngài lại tìm sang nhà khác, cứ thế thẫn thờ bước đi trong vô vọng.

Chợt có một ông lão thấy cảnh tượng ấy động lòng thương, liền nói với Ngài rằng:

Này cô gái, hãy đến tinh xá Kỳ Viên (Jetavana), ở đấy có Đức Thế Tôn với lòng từ bi vô biên. Thần lực của Người rất vĩ đại, biết đâu đến đó con trai cô sẽ được cứu.

Ngài mừng rỡ vội ôm con tới tinh xá Kỳ Viên. Đức Thế Tôn đang ngự trên sàng tọa. Người ngồi bình yên, gương mặt hiền từ tỏ rạng, ánh mắt như thấu hiểu tất cả. Ngài Gotami chạy thẳng vào trong quỳ khóc:

– Bạch Đức Thế Tôn, xin Người hãy cứu con của con…

Đức Thế Tôn dịu dàng nói:

– Này Gotami, ta có thể cứu được con của con nhưng với điều kiện, con phải tìm một nắm hạt cải lấy từ gia đình nào chưa từng có người chết về đây để ta làm thuốc. Con cứ để đứa bé ở đây…

Ngài nhẹ nhàng đặt đứa con lại, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi chạy thật nhanh ra khỏi tinh xá. Nghĩ rằng hạt cải thì nhà nào cũng có, trong lòng Ngài không ngừng hi vọng. Ngài chạy đến mọi căn nhà trong thành phố.

“Xin cho hỏi, nhà này chưa có ai mất đúng không?” “Cha tôi mới mất năm ngoái.” – người trong căn nhà thứ nhất đáp.

“Mẹ tôi qua đời cách đây lâu rồi.” – căn nhà thứ hai. “Người làm của tôi vừa qua đời.” – căn nhà thứ ba.
…..

Căn thứ bảy, căn thứ tám rồi căn thứ chín… đáp lại chỉ toàn một nỗi thất vọng. Ngài chạy hết từ nhà này sang nhà khác, khu phố này sang khu phố khác, quên ăn quên uống, chân mỏi rã rời như muốn ngã khuy. Thế nhưng, không một nhà nào mà chưa từng có người chết.

Chiều tà buông xuống, ánh sáng nhạt dần nhường chỗ cho màn đêm giăng phủ. Ngài đã kiệt sức, ngồi gục bên vệ đường. Lúc này, Ngài bỗng nhiên hiểu ra. Cả ngày hôm nay, Ngài đã chạy đến cả trăm căn nhà, hỏi cả trăm câu hỏi, và bây giờ, cuối cùng câu trả lời mới hiện ra rõ ràng.

Ngài không phải là người duy nhất trên thế gian này phải chịu sự đau khổ vì mất người thân yêu. Nhà nào cũng có người chết. Có người chết khi còn trẻ, có người chết lúc đã về già, có người chết vì tật bệnh, tai ương, hiểm họa… nhưng cuối cùng thì ai cũng phải chết, đó là lẽ thường tình của thế gian. Và như thế, ai cũng phải trải mất mát khi người thân qua đời.

Ngài bình tĩnh lại, nước mắt đã khô. Không còn đau khổ thống thiết, cũng không mong cầu hạt cải làm thuốc quý nữa, Ngài trở lại tinh xá. Ngài Kisa Gotami quỳ xuống thật lâu dưới chân Đức Thế Tôn. Thế Tôn đã thấy tất cả, Người cất giọng trầm ấm:

– Này Gotami, thế gian này là vô thường. Sống chết là điều ai cũng phải đối mặt, đừng buồn vì điều này, hãy tu hành để giải thoát khỏi mọi khổ đau sinh tử.

Đức Thế Tôn vừa dừng lời, Ngài Gotami bừng ngộ, chứng đắc Thánh quả Dự Lưu. Con đường thánh thiện đã mở ra trước mắt, Ngài không còn muốn về nhà chồng, quay lại con đường khổ đau nữa. Ngài xin xuất gia và trở thành một Tỳ kheo Ni trong giáo đoàn của Thế Tôn.

III. CHỨNG ĐẠO

Một hôm, trời đã về khuya, gió mang hương cỏ qua nhè nhẹ. Bầu không gian thật tĩnh mịch. Trong tinh xá Ni, Tôn giả Kisa Gotami đang tĩnh tọa. Bất giác, ngọn lửa của chiếc đèn dầu trước mặt làm Ngài chú ý. Ngọn lửa thật đẹp, lung linh với hàng vạn tia sáng tỏa ra. Nhưng mỗi khi có một làn gió nhẹ thổi qua nó lại ngả nghiêng, chao đảo. Cứ như thế, ngọn lửa leo lét chập chờn trước cơn gió. Tuy nó thật đẹp đẽ nhưng cũng rất dễ bị lụi tàn. Gió thổi cũng tắt, cạn dầu cũng tắt, ngã đổ cũng tắt. Cũng giống như sinh mệnh con người, ai cũng quý và tìm mọi cách níu kéo để được tận hưởng cuộc sống, nhưng thật sự sinh mệnh cũng mong manh vô cùng. Trước cơn gió của vô thường, chẳng điều gì trên thế gian có thể tồn tại mãi mãi.

Ngài bắt đầu nhiếp tâm vào sâu trong các tầng thiền định. Khi biết nhân duyên chứng đạo của Ngài đã đầy đủ, Đức Thế Tôn dùng thần thông thị hiện trước mặt Ngài và đọc bài kệ.

Đức Thế Tôn vừa dừng lời, Ngài Kisa Gotami hoát nhiên bừng ngộ. Nơi căn tịnh thất đơn sơ bỗng xuất hiện những vầng hào quang sáng rực, mặt đất khẽ rung chuyển, những bông hoa từ cõi trời rơi xuống cúng dường một vị Thánh A La Hán vừa đến với trần gian.

IV. ĐỆ NHẤT MANG THÔ Y

Một thời khi Đức Thế Tôn đang cư trú tại núi Linh Thứu (Gijjhakuta), Thiên Vương Đế Thích cùng chư Thiên tử tới đảnh lễ Người và nghe thuyết Pháp rất đông.

Khi ấy, Tôn giả Kisa Gotami đang độc cư tịnh thiền ở trong rừng, Ngài bỗng khởi lên suy nghĩ muốn đảnh lễ Thế Tôn. Tôn giả liền lập tức bay lên không trung, hướng thẳng về phía núi Linh Thứu. Thế nhưng, khi nhìn thấy Thiên Vương Đế Thích và các chư Thiên tử đang ở đó, Ngài quay trở về.

Ngài Đế Thích trông thấy một vị Tôn giả Ni gầy ốm, mặc tấm y với nhiều mảnh vá bay trên hư không nhưng uy đức sáng rực bầu trời, liền tới đảnh lễ Tôn giả rồi trở lại hỏi Đức Thế Tôn:

– Bạch Đức Thế Tôn, vị Tôn giả ấy là ai vậy ạ?

– Này Thiên Vương, đó là Tỳ kheo Ni Kisa Gotami, đệ tử của Như Lai, là người thù thắng nhất trong hạnh mặc thô y.

Nhiều lần trong các bài Pháp, Đức Thế Tôn thường tán thán về hạnh mặc thô y như một trong những cách thực hành lối sống thiểu dục, tri túc. Chiếc y đơn sơ được làm từ những mảnh vá, chỉ vừa đủ để che sương gió là một hình ảnh đẹp của các vị tu sĩ. Tấm y nhắc nhở người tu luôn nhớ việc kiềm chế tâm tham dục, giữ gìn tâm khiêm hạ, hạn chế những nhu cầu cá nhân để dành thời gian cho việc tiến tu giải thoát và giáo hóa chúng sinh.

Trong Ni đoàn, Tôn giả Kisa Gotami có hạnh nguyện chỉ mặc thô y. Ngài hay tới ven đường lượm lặt những mảnh vải đã bị bỏ đi. Những mảnh vải thường đã rách, chẳng còn nhìn rõ màu. Ngài mang về đem giặt sạch sẽ, phơi khô rồi cẩn thận dùng kim khâu vá lại thành tấm y cho mình. Tấm y chằng chịt những vết chắp vá, lại khoác lên thân hình mảnh mai của Ngài nhưng ai nhìn vào cũng đều thấy cảm mến và nể phục. Tấm y như một biểu hiện cho đời sống giản dị, phạm hạnh và trong sạch đến tột cùng của một vị Thánh Ni A La Hán.

Nơi núi rừng cô tịch, Tôn giả Kisa Gotami độc cư an trú thiền định thâm sâu. Ngài mặc chiếc y đơn sơ nhưng rất an lạc và hạnh phúc. Uy đức của Ngài ngời sáng khiến chư Thiên, quỷ thần đều cung kính.

Vào một kiếp cách đây rất lâu xa, thời Đức Phật Thắng Liên Hoa (Padumuttara) thị hiện giáo hóa, Tôn giả Kisa Gotami đã phát nguyện trở thành một vị Thánh tối thắng về công hạnh mang thô y và được Đức Phật thọ ký. Trải qua vô số kiếp vun bồi thiện căn, đại nguyện của Ngài đã thành tựu viên mãn.

V. NHIẾP PHỤC MA VƯƠNG

Một sáng tại tinh xá, Tôn giả Kisa Gotami đắp y, ôm bát đi vào thành Xá Vệ để khất thực. Sau khi thọ thực, trên đường trở về, Ngài đi đến rừng An Đà để trú tâm tịnh thiền.

Khi ấy, Ác ma Ba Tuần khởi tâm quấy phá, liền biến thành một chàng trai dung mạo khôi ngô, thân tướng đẹp đẽ, đi đến chỗ Ngài nói rằng:

– Này cô gái, khi mất đi đứa con yêu quý, nàng đôi mắt đẫm lệ. Giờ này nàng một mình vào chốn rừng sâu, phải chăng nàng đang cô đơn?

Tôn giả Kisa Gotami liền quán chiếu và biết được đây chính là Ác ma, đang có dã tâm làm Ngài từ bỏ chí nguyện tu hành.

Ngài đáp lại Ác ma với giọng nhẹ nhàng nhưng đầy dũng lực:

– Này Ác ma, ta đã vượt qua cái chết của đứa con. Ta đã thấu hiểu bản chất khổ đau và vô thường của mọi điều trên thế gian này. Ta không còn sầu khổ cũng chẳng còn khóc than bi lụy. Này Ác ma, ta cũng không sợ ngươi.

– Này Ác ma, ái dục chỉ là một vũng bùn đầy những uế nhiễm, là gông cùm kìm kẹp chúng sinh trong sự bất an, loạn động. Thế nhưng, này Ác ma, dục lạc ta đã diệt tận, vô minh ta đã chấm dứt. Ta đã chiến thắng hùng quân Tử thần, an trú không còn dấu vết ô trược.

– Này Ác ma, quấy phá một Sa môn tu hành sẽ phải chịu quả báo thê thảm, ngươi hãy đi đi.

Ác ma biết Tôn giả đã phát hiện ra mình nên vô cùng giận dữ, vội vàng biến mất ngay tại chỗ ấy.

VI. KẾT LUẬN

Tôn giả Kisa Gotami là vị Thánh Ni nổi tiếng trong Ni chúng về lối sống thiểu dục tri túc và đặc biệt là hạnh nguyện thường mặc những chiếc y thô giản dị, đơn sơ. Cuộc đời Ngài phải trải qua nhiều khổ đau nhưng nhờ đời sống tràn đầy phạm hạnh, tinh tấn tu hành trong giáo Pháp mà cuối cùng Ngài đã chứng đắc Thánh quả, tìm thấy niềm hạnh phúc chân thật giữa cuộc đời. Câu chuyện về Ngài là minh chứng cho công năng hóa giải khổ đau nhiệm màu của Phật Pháp. Ngài chính là tấm gương sáng ngời để người Phật tử mãi còn nhớ đến và noi theo.

Học theo hạnh của Tôn giả Kisa Gotami, chúng con nguyện sẽ luôn sống cuộc đời giản dị, biết kiềm chế những nhu cầu ích kỷ của bản thân để dành hết tâm sức tu hành và cống hiến cho cuộc đời, cho Phật Pháp.

Chúng con cũng nguyện luôn ý thức về sự mong manh, vô thường và khổ đau của kiếp người để trong từng phút từng giây trải tình thương yêu đến muôn vạn loài, tinh tấn tu hành để hóa giải khổ đau và mang được niềm hạnh phúc, an vui ban tặng cho cuộc đời.

VII. Ý NGHĨA ĐỘ MỆNH

Tôn giả Kisa Gotami là vị A La Hán Ni ưu tú trong hàng đệ tử của Đức Phật. Ngài được tán thán với công hạnh Đệ Nhất Mang Thô Y. Ngài thường sử dụng những mảnh vải đã rách, bạc màu, đem giặt sạch sẽ rồi cẩn thận khâu vá lại thành tấm y cho mình. Tấm y thô chằng chịt những vết vá chỉ đủ che sương gió đã trở thành hình ảnh đẹp của Ngài. Đó là biểu hiện của đời sống giản dị mà tràn đầy phạm hạnh và trong sạch đến tột cùng của một vị Thánh Ni A La Hán.

Khi thờ kính Ngài quý Phật tử sẽ:

– Thành tựu ý chí kiên định, dễ dàng vượt qua khó khăn, nghịch cảnh. Hay gặp may mắn bất ngờ, đạt kết quả cao trong nhiều lĩnh vực.
– Có được lòng nhân ái, bao dung với mọi người. Sống an vui trong sự giản dị, trong sạch. Dần có được uy đức lớn, được nhiều người yêu mến, kính trọng.
Sớm biết đạo lý để sống tốt, tu hành đúng chánh Pháp, gieo nhân lành với Phật Pháp trọn đời. Gây tạo được nhiều công đức hỗ trợ cho sự tu tập tâm linh giác ngộ.
Gia đạo sung túc, cuộc sống bình an, hạnh phúc.

VIII. THƠ TỤNG

Cúi đầu lạy Phật trên cao
Bậc Thầy toàn giác thuở nào còn đây
Chúng sinh ác nghiệp sâu dày
Nội tâm u tối nên gây tội tình
Cúi đầu lạy ánh quang minh
Con đường cứu độ sinh linh vạn loài
Lạy chư hiền Thánh bao đời
Tấm gương phạm hạnh sáng ngời nghìn sau
Chúng con một dạ khắc sâu
Công ơn Tôn giả Ngài Kiều Đàm Di
Đệ Nhất Hạnh Mang Thô Y
Siêng năng giản dị sống vì chúng sinh
Trải bao sướng khổ nhục vinh
Ngộ ra chân lý dứt tình thế gian
Theo Phật gia nhập Tăng đoàn
Nêu gương phạm hạnh bình an tột cùng
Chúng con quỳ xuống rưng rưng
Lạy Ngài minh chứng lòng thành của con
Nghìn đời nghìn kiếp sắt son
Kính tin Tam Bảo chẳng còn lung lay
Học theo chánh Pháp Như Lai
Hiểu rằng nhân quả trả vay nhiều đời
Nguyện lòng tinh tấn không ngơi
Yêu thương giúp đỡ mọi người xung quanh
Phần mình chẳng ngại hy sinh
Đi về muôn ngả với tình yêu thương
Giúp cho khắp chốn nghìn phương
Tìm về Phật đạo noi gương Thánh hiền
Ơn Ngài nguyện mãi đáp đền
Sống đời giản dị vượt lên thường tình
Không màng phú quý hiển vinh
Gắng công xây đắp thêm tình thương yêu
Đường tu trắc trở bao điều
Dặn lòng kiên định tu hành gắng công
Nguyện cho thế giới đại đồng
Cùng theo bước Phật thoát vòng tử sinh.

Nam Mô Kisa Gotami Tôn Giả (3 lần)